Diğer kanserlerde olduğu gibi mide ve bağırsak kanserinin erken teşhisinde gastroskopi ve kolonoskopinin bir anlamı yoktur. Çünkü bu kanserin bir kişide ne zaman meydana geleceği veya yaşamı boyunca oluşup oluşmayacağı belli değildir. Bu balık olmayan bir yere olta veya ağ atmaktan, rastgele bir yerde petrol aramaktan farklı bir şey değildir. Bu tetkikleri yaptırdıktan dört ay sonra ilerlemiş bir kanserle karşılaşmayacağınızı kimse size söyleyemez. Çok aşırı kanser fobisi ve paranoyası olanlara peşin peşin midelerini ve kalın bağırsaklarının tamamını çıkartmaları tavsiye ediyorum. Bu bile onlarda bir bağırsak veya mide kanserinin gelişmeyeceğini garanti etmez. Ailesel meme kanseri hastası olup her iki memesini aldıran kişilerde bile meme kanseri gelişebilmektedir. Çünkü başka dokular içinde de meme hücreleri bulunabilmekte ve buradan da kanser gelişebilmektedir.
Bu tür gereksiz tetkikler
sırasında ve alınan biyopsilere bağlı bağırsak delinmeleri gibi komplikasyonlar
görülebilmektedir. Gastroskopilerde yemek borusu yırtılmaları, kolonoskopilerde
bağırsak delinmeleri de görülmektedir. Biyopsilerde elektrokoter kullanıldığı
için yanan bağırsak duvarı sağlam görünse de, daha sonra delinebilmektedir.
Konuyu daha iyi anlamak için kendisinde mutlaka bağırsak kanseri
gelişmesini beklediğimiz bir hastada kolonoskopi ile kanserin erken teşhisinin
mümkü olup olmadığı varsayımı üzerinden zihinsel bir deney yapmakta yarar
vardır.
· Lynch
sendromu yüksek kolon kanseri riski olan otozomal dominant bir genetik
durumdur. Yani bu genetik hastalığı olan herkeste kanser gelişme
olasılığı çok yüksektir. Lynch sendromunda polipozis fazla görülmediği için bağırsakta
polip avcılığı da bir işe yaramaz. İleride kanser yapar diye bağırsaklardaki
polipleri ayıklatmanın da bir faydası yoktur. Polip olmayan ve tahmin edilmeyen
bir yerden veya başka bir organdan kanser başlayabilir. Burada kanserin ne
zaman gelişeceğinin tahmin ederek kolonoskopi yapılmasına hangi yaşta başlanması
gerektiğini belirlemektir. Lynch
sendromunda ince bağırsak kanseri, pankreas kanseri, üreter/renal pelvis
kanseri, safra yolu kanseri, beyin kanseri, prostat, meme kanseri riski de
artmaktadır. Tehlike sadece bağırsak kanseri ile sınırlı değildir.
· Önceden
kanser gelişeceği bilindiği halde Lynch sendromu bulunan bir kişide kanseri
nasıl erken teşhis edebiliriz? Kolonoskopi tetkiklerine doğumdan hemen sonra
başlamak bir çözüm olabilir mi? Bu kadarı da biraz erken deyip, kaç yaşında
kolonoskopi yaptırmaya başlamak gerekir? Bunlarda genellikle 40 yaşından sonra
kanser geliştiği için bu yaştan itibaren kaç ay ara ile kolonoskopi yaptırmak
düşünülebilir. Dört ayda bir kolonoskopi yaptırılırsa on yılda 30; üç ayda bir
yaptırılırsa kırk defa kolonoskopi yaptırmak gerekebilir. Bence haftada bir
kolonoskopi yaptırılması daha mantıklıdır. Bu kadar sık kolonoskopi
yaptırılmasına rağmen gene de bir öncekinde kanser saptanmadığı halde
ikincisinde ilerlemiş bir kanserle karşılaşılması sürpriz
olmamalıdır. Böyle bir vaka örneğini Sağlığın Karanlık Yüzü kitabımda
anlatmıştım.
· Acaba benim vücudumda kanser var mı? İleride kanser gelişecek mi paranoyası ile durmadan kanser tarama testleri ve tetkikleri yaptıran kişiler; ileride gelişecek kanserin önceden anlaşılmasını sağlayan bir tahlil ve tetkikin olmadığını; kanserin başlamadan teşhis edilemeyeceğini; teşhis edilse bile bu kişilerin “geç teşhis edilmiş” denen kişilere göre daha uzun süre yaşayabileceklerini söylemek mümkün değildir. Gözlemlerime göre çok geç denebilecek dönemdeki bağırsak kanserli hastalarda bile (bağırsağın tamamen tıkandığı durumlar) iyi bir cerrahi girişimle hastaların çok uzun süre ve semptomsuz yaşaması mümkündür. Kanserli bölümün çıkarılamadığı durumlarda dâhi hastalar tahmin edilemeyecek kadar uzun yaşamışlardır. Kanserli dokunun ve segmentin geç çıkarılması vücutta zaten mevcut olan metastatik odakların daha geç faaliyete geçmesine ve geç metastaz ve nükslere neden olmaktadır. Sanıldığının aksine bu semptomun yok edilmesi iyi bir seyir sağlamaz.
·
·
Kanser
tedavisinde semptomatik cerrahi girişimlerin yaşam süresi üzerine olumlu bir
etkisi olmadığı göz önünde tutulursa ameliyat için çok acele etmenin bir
mantığının olmadığı anlaşılacaktır. Bağırsak ve mide kanserlerinde semptomatik
cerrahi girişim bağırsak devamlılığını sağladığı için hastanın yaşam süresini
uzatır. Ameliyat ettiğim kanserli hastaların hepsi ameliyat ile kanserin tedavi
edildiğini ve yok edildiğini sanıyordu. Cerrahi girişimden sonra iyileşme
kanserden iyileşme olarak algılanıyordu.
· Sağlık sistemimizde; her türlü gereksiz tahlil, tetkik, görüntüleme ve endoskopik muayene yöntemlerinin satılması ve pazarlanması ciddi bir salgın ve sağlık sorunu haline gelmiştir. İnsanlar bu şekilde her türlü mide-bağırsak hastalığının sebebinin anlaşılabileceğini ve kanserin ve ileride oluşacak kanserlerin de anlaşılabileceğini sanmaktadır. Bu tıbbi bir dolandırıcılık yöntemidir. Buna rağmen halk oluk oluk bu tür gereksiz tetkikleri yaptırmaya koşmaktadır. 10.8.2023
Uğur YILMAZ